Asteroko buletina
Gabon, dagoenean bonbon, ez dagoenean egon

Bizi baratzearen plaza

Ekologistak Martxan
Ekologistak Martxanetik ekologismo soziala jorratzen dugu. Ingurumenaren arazoak, ekoizpen eta kontsumo ereduekin loturik daudela uste dugu, geroz eta globalizatuagorik dagoen mundu honetan; eta guzti honek, bestelako gatazkak sozialak eragiten ditu gure ikuspegitik: Iparralde eta Hegoaldearen arteko harremanak, desberdintasun sozialak...

Zergatik babesten dugu bidesaria?

2021-06-11 13:57

Garraioaren sektoreak energiaren %40 kontsumitzen du Espainian, eta berotegi-efektuko gasen emisioen %25 ekoizten du. Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE), emisio horien %34 garraioari dagokio (2020), non %60 turismoek sortzen dute, eta gainerako %40 merkantzien garraioak. Merkantzien garraioaren %5, soilik, trenbidez egiten da, Europar Batasunean %18ra iristen den bitartean. Hori dela eta,berotegi-efektuko gasen isurketak 2718 mila tonatik 6539 mila tonara igo dira, hau da 2,5 aldiz handiagotu dira 1990etik 2017ra bitartean.

Horrenbestez, klima- eta energia-larrialdiari aurre egiteko ,garraioaren sektorean eragitea behar-beharrezkoa da, kutsaduraren sormenean eta diru-kutxa publikoetan inpaktu handiaren arrazoi garrantzitsua delako. Egoera hori bide-azpiegituretan inbertsioak sustatzeko eta garraio pribatuari laguntzeko urteetako politiken emaitza da. Une honetan, bide-inbertsioen defizita 8.000 milioi euro ingurukoa da, eta Espainiako Estatua bihurtu da ahalmen handiko bideen kilometro gehien dituen Europako estatua; izan ere, Europar Batasuneko autobien lau kilometrotik bat du, eta Europako doako bideen ia %75 biltzen du.

Euskal Autonomia Erkidegoaren kasuan, Aldundiek egindako politika ,diru publikoarekin finantzatutako bide-azpiegituren garapen gero eta handiagoan oinarritu da, eta kasu askotan ez da bideragarritasun ekonomiko sozialeko politika argirik izan. Gaur egun, Metropoliaren Hegoaldeko Saihesbidea (Supersur) bezalako proiektuak ditugu. Horietan, lehen zatian soilik 900 milioi euro baino gehiago inbertitu dira, eta horien erabilera ez da aurreikusitako autoen erdira ere iristen, eta urteko mantentze-lanak 9 milioi eurotik gorakoak dira. Artxandako tunelak eguneko 33.000 ibilgailuk erabili behar zituzten, baina 2019an ez dira egunean 14.000 ibilgailura iritsi. Diru publikoarekin eraiki ondoren, kudeaketa pribatuari laga zitzaizkion, eta enpresa emakidadunentzat errentagarriak ez zirenez, administrazioek berriro erreskatatu zituzten. Negozioa diru publikoarekin eraikitzea da, eta ondorengo kudeaketa pribatua defizitarioa denean, “Galerak sozializatzearen” printzipioa aplikatzen da.

Eskaririk ez dagoenez, “Eskari induzitua” sortzen saiatu dira “Bidesari bonua” izenekoa martxan jarriz. Horrela, tarifa lauaren antzeko mekanismoarekin, auto pribatua erabiltzearen ondorio gaiztoa sustatzen da, formula honen bidez: “Gehien erabiltzen duenak gutxien ordaintzen du” eta, berriz ere, diru publikoarekin, auto pribatuak errepideetan egiten dituen joan-etorriak finantzatzen jarraitzea, berotegi-efektuko emisioak eta klima-aldaketak izango ezbalira bezala.

Ahalmen handiko bideetan bidesariak aplikatzea defendatzen dugu, Europan hedatutako erabileragatik eta kutsaduragatik ordaintzeko printzipioaren arabera. Ingurumen-fiskalitatearen mekanismo bat da, eta gizarte- eta ingurumen-erronka handiei aurre egiteko eraginkorra dela erakutsi du. Automobilari buruzko Espainiako politika fiskala (2021) Europako txikiena da, eta batez beste urteko1068 eurotan dago , Alemania (1963 €), Frantzia (1911 €), Italia (1723 €) edo Belgikaren (3187 €) aldean. Egoera horren ondorioz, Espainiako Estatuan, autoaren fiskalitateak 30.800 milioi euroko diru-sarrerak ahalbidetzen dizkio administraziori, Alemaniaren 100.000 milioi euro baino askoz ere gutxiago (kontinenteko ibilgailu-parke handiena du, biztanle gehiago dituelako), eta 86.400 eta 76.300 milioi euro, hurrenez hurren, Frantziak eta Italiak. Diru-sarrera horien iturria, funtsean, hidrokarburoei ezarritako zergak dira.

Auto pribatua erabiltzen duenak bere zergen bidez azpiegituren eta bere joan-etorrien kostuak ordaintzen dituela esatea errealitatetik oso urrun dago, eta ez bakarrik bide-azpiegituren egungo defizitagatik (8.000 milioi euro). Kostuen kanporatzean oinarritzen den eredua da: azpiegituren ingurumen- eta paisaia-inpaktuak, kutsadura, zarata, istripuek eragindako osasun-kostuak,… herritar guztiek jasaten dute eta herritar guztien artean ordaintzen da.

Bidesariaren tarifa pixkanaka murrizteko planteatzen dugu ,zenbait irizpideren arabera:

Okupazio handia duten ibilgailuen kasuan, 3/4 pertsona edo gehiago badoaz.

Gaueko ordutegietan (22: 00etatik 7: 00etara); izan ere, gure ustez, ordutegi-tarte horretan joan-etorriak egiteko garraio publikoaren zerbitzu egokia murriztu egiten da.

Mugikortasun urriko pertsonak lekualdatzen dituzten autoak.

Garraiolarien kasuan, salgaien garraioa kontratatzen duen enpresak hartu behar du bere gain kargua.

Bidesariaren ordainketa klima-aldaketari aurre egiteko modu bidezkoa eta birbanatzailea da. Horretarako, bidesarien kudeaketa publikoa izan behar da eta haien onurak garraio publikoaren eta funtsezko zerbitzu publikoen finantzaketa handitzera bideratu behar dira. Arrazoi horiengatik guztiengatik, ahalmen handiko bideetan ibilgailuen garraiorako bidesaria babesten dugu.

Ekologistak Martxan taldeko Garraio Batzordea

La entrada Zergatik babesten dugu bidesaria? se publicó primero en Ekologistak Martxan - Euskal Herria.

atzera
Asteroko buletina

EMAN HARTURAKO:

Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545

OlatuKoop

Ekonomia sozial eraldatzailearen sareko kide da ARGIA (Bizi Baratzea). Informazio burujabetza helburu, egunerokoan gauzak egiteko beste modu batean sinesten dugu.

BIZI BARATZEAko edukiak kopiatu, moldatu, zabaldu eta argitaratzeko libre zara, beti ere, gure egiletza direla aitortzen baduzu eta baldintza beretan egiten baduzu.

gora