COP27 Parisko Akordioak eta Glasgowko Ituna ezartzeko edo abian jartzeko konfiantzaren gailur gisa planteatzen zen. Hala ere, bi astetan zehar negoziazioak konplexuak izan dira: Egiptoko Presidentetzaren zeregin erraztaile argirik gabe, ia eztabaiden egoerak aurrera egingo zuen zirriborrorik gabe, eta blokeoen eta ikuspuntu oso desberdinen inguruko informazioekin.
Izan ere, negoziazioen azken 24 orduetan eta deskontu-denboran, EBk akordiorik ez lortzeko eta goi-bilera bertan behera uzteko aukera planteatu du, 1 ‘5 ºC-ko anbizioa jaistea onartu aurretik. Era berean, ezinezkoa zirudien AEBk galeren eta kalteen funtsa sortzeko amore ematea. Hala ere, Alderdiek akordio bat salbatzea lortu dute, Ekologistak Martxan taldearen arabera, gizarte zibilak funts hori sortzeko eskatzen baitu – klima-aldaketaren aurrean ahulenak diren herrialdeei zuzendua –, baina klimaren borrokan aurrera egiteko nahiko elementu kezkagarriak ditu, eta, gainera, Iparraldearen eta Hego Globalaren arteko arrakala handitzen dute.
Hau da Ekologistak Martxan taldeak azken akordioaren puntu nabarmenei buruz egin duen balorazioa:
1. Galera eta kalteetarako funtsa. Negoziazioetan zehar, ez zirudien mahai gaineko proposamenetako batek ere herrialde guztiak pozik uzten zituenik, baina akordioaren azken idazketak funts hori — gizarte zibilak duela urtebete baino gehiagotik eskatzen duena — eta beste finantza-mekanismo batzuk sartzea lortu du. Historikoki emisioen gehikuntzan gehien lagundu duten herrialdeek elikatu beharko dute funts ekonomiko hori. Erabaki hori hartu da, nahiz eta zenbait herrialdek, hala nola AEBk, presio handia egin duten eta blokeatzen saiatu diren.
Mekanismo horiek onartu diren arren, nabarmendu behar da eztabaiden polarizazioak eta geldotasunak eragotzi egin dutela azkar abian jartzeko metodologian eta hurrengo urratsen diseinuan aurrera egitea. Azken testuak trantsizio-batzorde bat sortzea aurreikusten du, funtsa finantzatzeko prozesua eta finantzaketa hori jaso dezaketen proiektuak hautatzeko irizpideak argi eta garbi definitzeko.
Gizarte zibilak COP27an zehar egindako ekintza ugariei esker, Ipar Munduko herrialde askotako ordezkarien hitzak entzun ondoren zaila edo ezinezkoa izango zela aurreikusten zen akordio hau desblokeatu ahal izan da.
Javier Andaluz Ekologistak Martxan taldeko bozeramailearentzat albiste gazi-gozoa izan da. Tresna horrek herrialde ahulenen eskaerei erantzutea ahalbidetuko badu ere, batzorde iragankorrari uzten dizkio goi-bilera honetan itxi beharko liratekeen zereginak funtsa definitzeko. Erakunde ekologistok, indigenen, generoaren eta gazteriaren plataformek hurrengo urratsak diseinatzerakoan kontuan hartzea eskatzen dugu.
2. Arintzea. Isurien murrizketari buruzko neurriak dira, zalantzarik gabe, akordio honen ahulenak. Egiptoko Presidentetzak ez du ildo horretan aurrera egiteko interesik agertu; izan ere, Glasgown hitzartutakoa errepikatu besterik ez du egin, eta ez du inolako aurrerapenik aurkeztu eztabaidatzeko. Erakunde ekologistarentzat, horrek urtebeteko lana galtzea dakar, eta PATek ez dute IPCCren azken txostenetara mugatzeko betebeharrik.
Era berean, bi aste hauetan, Egipton, herrialde asko larrialdi klimatikoari aurre egiteko neurri osagarriak hartzearen aurka agertu dira. Adierazpen publikoek eta testu berrien proposamenek erakutsi dute zenbait Alderdik ahaleginak egin dituztela emisioak murrizteko neurriak lasaitzeko edo 1,5 ºC-ko helburuari buruzko aipamenak saihesteko.
Glasgown gertatu zen bezala, erregai fosilak uzteko beharra aipatzea oztopo handia izan da. Iazko COP26an aipamen hori sartzea lortu zen, baina soilik gomendio gisa eta erregai fosil guztiak aipatu gabe: ikatzaren sorospen ez-eraginkorrak alde batera uzteko ahaleginak handitzea. Oraingo honetan, idazketa bere horretan geratu da, eta horrek esan nahi du ez dela aurrerapausorik emango gure ekonomiak desfosilizatzeko hamarkada erabakigarri batean.
Berriz ere, eztabaida horiek guztiek eragotzi egin dute erregai fosil guztien amaieran aurrera egitea ahalbidetuko duen testu sendoago bat adostea, eta planetaren suntsipenean oinarritutako garapen-eredu bat adostea, krisi energetiko, ekologiko eta sozial baten eraginpean dagoen planetaren zati handienari teknologia berriztagarrietarako sarbidea erraztuz.
Gainera, COP27 ez da gai izan, berriro ere, energia nuklearra bezalako soluzio faltsuak baztertzeko (energia garestiegia, arriskutsuegia eta erradioaktiboegia), energia berriztagarrien maila bereko emisio gutxiko energiak aipatzen baititu.
Sharm el-Sheijen anbizio faltak negoziaketetan adostasunez akordioak lortzeko prezio izugarria erakusten du. Petrolio-herrialde handien boterearen berri ere ematen du, kosta ahala kosta saihesten baitute mendea amaitu baino lehen ekonomietan erregai fosil guztiak desagertu behar zirela aipatzea.
Irene Rubiera Ekologistak Martxan taldeko bozeramaileak honako hau adierazi du: Ipar Mundu Mailako herrialdeek – EBk edo EBk, adibidez- emisioak murrizteko anbizioa areagotu behar dute, eta garapen bidean dauden herrialdeek, berriz, ezin dute beren erantzukizuna saihestu, Ipar globalak egindako akats berberak errepikatuko ez dituen trantsizio energetikoa bultzatzeko.
3. Egokitzea eta finantzatzea. Finantzaketa-promesak betetzeko sinesgarritasuna izatea zaila dela gogorarazi nahi die Ekologistak Martxan taldeak herrialdeei, oraindik ez baitira gai izan Klimarako Funts Berdean hitzemandako 100.000 milioi dolarren helburua mobilizatzeko. Erakunde ekologistarentzat, urrats handia da egokitzeko funts bat sortzea, baina finantzaketa berria, gehigarria eta nahikoa izatea bermatu behar da.
COP27ren negoziazio guztien erdian, oharkabean pasatu da herrialdeek ez dutela Klimarako Funts Berderako finantzaketa-zifra berri bat ezartzeko gaitasunik. Are gehiago, lehen aldiz agertzen da goi-bilera baten amaierako dokumentuetan finantzaketa pribatuaren aipamena, hala nola Bloomberg Philantropies.
Marta García Pallarések, Ekologistak Martxan taldeko bozeramaileak, adierazi du finantzaketa pribatua sartzeak aurrekari txarra dakarrela nazioarteko akordioetan, herrialdeak direla negoziazio horietan ordezkatuta egon behar dutenak, eta ez korporazioak. Gainera, herrialdeek ahalmen legegilea dute neurri fiskal nahikoak ezartzeko konpainia horiek — larrialdiaren erantzuleak, neurri handi batean — eragindako kalteak ordain ditzaten.
Bestalde, azken dokumentuek ez dute Glasgown hitzartutako finantzaketa-konpromisoen bikoizketa bermatzea ahalbidetzen duen ibilbide-orri argirik jasotzen, eta herrialdeen borondatearen esku uzten dute helburu hori datozen urteetan betetzea.
Egokitzapen-paketearen barruan egindako aurrerapenei dagokienez, Sharm el-Sheij-eko Klimaren Goi-bilerak egokitzapenaren helburu globalari buruzko lan-programa egonkortzea lortu du. Mekanismo horrek hurrengo urratsak finkatzen ditu arlo horretan, Glasgowren aginduari jarraipena emango diotenak eta Dubain egingo den hurrengo goi-bileran ondorioak atera beharko dituztenak.
4. Giza eskubideak. Negoziazioen itxieraren alderik gazi-gozoenetako bat giza eskubideen aipamenik eza da — alderdi operatiboan —. Testuaren aurreko zirriborroetan, giza eskubideak eta ingurumen duinerako eskubide aitortu berria ez ziren agertzen. Baina gizarte zibilaren presioak azkenean aipamen horiek azken testuan agertzea lortu du, nahiz eta ibiliaren aurreko zatian bakarrik agertu.
Bestalde, giza eskubideen eskaria funtsezkoa izan da Abdelfatah El-Sisiren gobernu totalitarioa buru duen PAT baten gizarte zibilaren agendan. Giza eskubiderik gabeko leloak ez du justizia klimatikorik, eta preso politikoen amnistia eskatzea izan da ekintzetako zati handi baten protagonista, galeretarako eta kalteetarako funts bat eskatzearekin, arintze-anbizioa areagotzearekin edo justizia klimatikoa eskatzearekin batera.
Marta Garcia Pallaresek gaineratu du: “Egiptoko Gobernuak aktibisten, disidente politikoen eta kazetarien aurka egindako errepresioa salatzen dugu, COPen aurretik eta goi-bileran ere bai. Eskubide eta Askatasunen Egiptoko Batzordearen arabera, 800 pertsona baino gehiago atxilotu dituzte urriaren hasieratik gaurdaino, eta azaroaren 11tik aurrera atxiloketen kopuruak gora egin du, herrialdean ustez protesta-deialdi bat egiteagatik. Nazioarteko komunitateari eta NBEri eskatzen diegu ekintza horiek gaitzesteko eta herrialde anfitrioiari eskatzeko preso politikoak aska ditzatela.
Sharm el-Sheijen itxi berri den Klimaren Goi-bileraren balantze orokor gisa, Javier Andaluzek honako hau adierazi du: “Egiptoko Presidentetza ez da gai izan garrantzi handikoa zen PAT batean aurrerapauso esanguratsuak emateko. Herrialdeen arteko konfiantzaren haustura nabaria izan da, herrialdeen arteko aldeak handituz eta borondatezkotasunean oinarritzen den prozesua kolokan jarriz. Gaur egun, inoiz baino argiago dago gobernuak oso urrun daudela jarraibide zientifikoak onartzetik eta klima-justiziari erantzutetik. Gizarte zibila izan da erronkaren mailan egon dena, herrialdeek goi-bilera hauetan geopolitikan jokatzen jarraitzen duten bitartean».
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Ekonomia sozial eraldatzailearen sareko kide da ARGIA (Bizi Baratzea). Informazio burujabetza helburu, egunerokoan gauzak egiteko beste modu batean sinesten dugu.
BIZI BARATZEAko edukiak kopiatu, moldatu, zabaldu eta argitaratzeko libre zara, beti ere, gure egiletza direla aitortzen baduzu eta baldintza beretan egiten baduzu.
