Sustrai Erakuntza fundazioak “Nafarroako biodibertsitatea, desagertzeko arriskuan dagoen bizi-baliabidea” izeneko txosten berria aurkeztu du. Helburua zehatza da: herritarrek eta gizarte-taldeek Nafarroan bizi diren landare- eta animalia-espezieen aniztasuna eta haien artean eta pertsonekin sortzen diren harremanak zaintzearen garrantzia ezagutaraztea. Komunitate zientifikoa zorrotza da: espezie asko bizirik irauteko arrisku larrian daude, eta horien desagertzeak modu negatiboan eragiten dio planetan dagoen bizitza osoari, baita gizakioi ere.

Ingurumen-krisia hainbat hedabidetan, elkarrizketetan, forotan eta sare sozialetan agertzen da. Hala ere, informazio horietan hainbat alderdi nahasten dira. Biodibertsitatea da ingurumen-krisiak gehien eragiten duen elementuetako bat. Baina, zer da? Ez al da gauza bera klima-aldaketaz, ingurumenaz, biodibertsitateaz… hitz egitea? Mezuen ugaritasuna eta desberdintasuna dela eta, kontzeptuak nahasten ari dira, eta herritarrek gai horien ikuspegi partzialak edo okerrak izan ditzakete.

Txosten honetan biodibertsitatearen gaia jorratu da. Kontzeptu horretan biltzen den guztiaren konplexutasuna izugarria da. Horregatik, dokumentu honetan biodibertsitatearen gakoak hurbiltzen saiatu gara, ñabardura guztietan sakondu gabe, giza bizitzarako duen garrantzia azpimarratuz.

Nafarroako testuinguruan zentratutako biodibertsitatearen galeraren arrazoi nagusiak berrikusi dira, baita galera horrek eragiten dituen ondorioak ere. Nafarroako animalia- eta landare-espezieen egoerak okerrera egin duelako 1995eko espezie mehatxatuen lehen katalogoa onartu zenetik. Adibide ugarien artean, aipagarria izan daiteke estepako hegaztiena, haien egoerak okerrera egiten baitu eta mehatxuek gora egiten baitute etengabe, eta, hala ere, arriskuan jartzen dituzten proiektuak onartzen dira.

Egia da biodibertsitatearen joera negatibo hori hainbat faktorek eragiten dutela, eta ez daudela soilik Nafarroako lurralde-eremuari lotuta. Hala ere, ezin dugu gutxietsi jarduera ekonomikoek espezieei eta ekosistemei Nafarroan egiten dieten presioa, are gehiago lurralde horren ezaugarriek espezie eta ekosistema batzuk bereziki ahultzen dituztenean.

Animalia- eta landare-espezieen gainbeheran eragin handiena izaten ari diren faktoreen artean, nekazaritza eta abeltzaintza industrialetik eratorritakoak nabarmentzen dira, lurraldearen eraldaketa handiak eragiten baititu partzela-kontzentrazioekin eta ureztatzean, edo abeltzaintza-ekoizpeneko instalazio handiak ezartzea, hala nola Caparrosoko Valle de Odieta makrogranja, edo ustiategi handi asko bezalakoak.

Beste inpaktu garrantzitsu batzuk Nafarroan instalatzen ari diren energia berriztagarrien eta goi-tentsioko linea elektrikoen proiektu handien ondorio dira, edo beste jarduketa handi batzuena, hala nola Abiadura Handiko Trena. Ahaztu gabe, orain arte gehien zaindutako eremuak suntsitzea planteatzen duten erauzketa-jarduerak: Erdizko edo Zangozako meategiak (Mina Muga).

Txostenak Foru Komunitatean dauden kudeaketa tresna eta araudi batzuk ere aztertzen ditu. Espezie babestuen katalogoak dira adibide bat. Eta administrazio publikoetarako proposamen batzuk ere jasotzen dira txostenean. Izan ere, lurraldearen kudeaketa integrala eta integratzailea egin behar da, biodibertsitatea erdigunean dagoela eta ez osagarri edo oztopo gisa, Nafarroako ingurumenak bere zerbitzuak eskaintzen jarrai dezan. Eta kudeaketa gainerako eskualdeekin koordinatu behar da, ekosistemak eta espezieak babesteko modu bakarra baita. Biodibertsitatearen kontserbazioa ekintza ikusgarriak baino askoz gehiago da, eta horiek eragin positiboa izan dezakete populazioak espezieei buruz duen pertzepzioan. Beharrezkoa da ekosistemak lehengoratzea eta mehatxuak ezabatzea.

Gaiaren konplexutasuna eta zabaltasuna ezin dira txosten batean sartu. Horregatik, helburua ez da azterketa sakona egitea, baizik eta Nafarroako biodibertsitatearen alderdi nagusiak biltzea, kontzeptu batzuk argitzen laguntzea, egungo eztabaidetan bizi diren falazia batzuk haustea eta, batez ere, benetako eztabaida informatu eta arduratsua sustatzen lagunduko duten oinarriak sortzen laguntzea. Historiak erakusten du biodibertsitatearen galerak prekarietate-egoeretara eramaten dituela gizarteak. Beraz, ezinbestekoa da orain zaintzea.

Beharrezkoa da ideia batzuk argitzea eta biodibertsitatearen kontserbazioaren gaineko erantzukizun indibidual eta soziala kontzienteki onartzea. Azken finean, gure bizitzaren iraupena da.

Nafarroan, 2023ko otsailaren 17a.

Sustrai Erakuntza Fundazioa

La entrada Nafarroako biodibertsitatea, desagertzeko arriskuan dagoen bizi-baliabidea aparece primero en Eguzki Talde Ekologista.