08:13
19:34
20:38
11:13
Ilgora Ira. 29 Urr. 12
Ilzahar Urr. 7 Urr. 21
0:00 - 4:00 Ordu desegokiak
4:00 - 22:00 Fruitua
22:00 - 24:00 Sustraia
Negua koloreztatuko diguten loreen erraboilak landatu
Urriaren 12, 05:14 arte ILGORA, ordutik atzera ILBEHERA.
Urriaren 7, 07:47an ILARGI BETEA, bitartean ILBERRI, ondoren ILZAHAR.
Negua koloreztatuko diguten loreen erraboilak landatu. Tulipak edo idi-bihotzak, hiazintoak, nartzisoak eta abar landatzeko garaia da; zenbat eta lehengo jarri hobea izango da emaitza.
Baratzerako ereintza: tipulina, tipula txuria eta gorria, berdetarako baratxuria, txikoria, kukulua, babarrun motza eta leka luzea. Berotegirako ereintza: tipulina, berdetarako baratxuria, errefautxoa, errukula, uraza, eskarola, kukulua, ziazerba, arbi-apioa eta leka luzea.
Baratzean landatzea: tipulina, aza, aza gorria, Brusela aza, erromaneskua, azalorea, brokolia, eskarola eta ziazerba. Berotegian landatzea: porrua, azalorea, brokolia, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, ziazerba eta borraja.
Aste honetan egiteko lan aproposak: Baba eta ilarra erein. Belardiak erein. Negu amaieran loratzeko lore erraboilak landatu. Garo lanak egin.
Fruituetan beldarrak agertu daitezke (porrua, aza…) Neem eta Bacillus erabili tratatzeko, beti xaboi potasikoarekin lagunduta.
Haziak biltzeko sasoia da.
Luar pila zaindu. Lehortzen bada ureztatu.
Ongarriketa sasoi nagusia etorri da. Hemendik eta abenduaren erdia aldera arte simaurtze edo luartze garai aproposa da. Belardiak, sagastiak, mahastiak, soro eta baratzeetako sail libreak orain ongarritu, gero gutxienez hilabete bat geroago behar izanez gero karea eman.
Landare usaindunak banatu eta landatu: menda, ezkaia, izpilikua
Txertatutako landareetan txertoaren azpitik hazitako altsumak kendu.
Lehortuta jaso nahi diren hortentsiak eta bestelako loreak orain moztu, buruz behera eta ilunpetan lehortu.
Belarrak ondu eta jaso.
Hesien hazkundea apaltzen denean kimatu.
Belardia edo soropila sortu edota lehendik dagoena saretuta badago osatzeko orain erein; urteko azken aukera da.
Adaxka bidez ugaldu: arrosa, hortentsia, geranioa, fuksia eta abar.
Peoniak ipurditik atera, banatu eta landatu.
Pagoa sutarako mozteko ilgora ona da.
Goroldioari hezetasuna gustatzen zaio; toki hezea bada alferrik kenduko duzu, itzuliko da.
Harri gainean, lorategian, eskaileretan... goroldioa kentzeko era onena sodio bikarbonatoa da.
Litro bat ur berotan bi koilarakada bikarbonato nahasi eta zurda gogor batekin igurtzi eta igurtzi.
Belardian errautsa edo karea dantzatu udaberrian 100gr/m2 eta udazkenean.
Udaberrian area pasatu eta silize hondarra gehitu.
Erlazionatutako landarea: Goroldioa
Tulipanak edo idi-bihotzak eta udaberrian loratuko diren erraboilak jartzeko sasoia da.
Udazken osoan landatu daitezke baina aurrea hartzeak abantailak ditu: lurra erabat hoztu aurretik jarrita landarea indartsu iritsiko da lorealdi sasoira.
Lur harroa eta aberatsa gustatzen zaio.
Ahalik eta toki eguzkitsuenean jarri, hobeto etorriko da eta loreek beste distira bat izango dute.
Intxaurrondoa sortzeko, intxaurrondo oneko intxaur ale ona aukeratu.
Bildu ahala hondarretan edo luarretan sartu, kanpoan eduki neguko hotzak sentituz eta lehortzen ez utzi.
Jaio eta hazteko loreontzia nahikoa bada bertan utzi, bestela otsailean ontzi handiago batera edo lurrera pasa.
Lurrean mintegian edo bizi behar duen lekuan erein.
Ez nahastu eta ez dakizula oharkabean pasa. Dagoenerako baba eta ilarra ereiteko sasoia etorri da. Baba nahi duzuna, baina ilarrak handienak, bi metroko zarba egiten duten ilar tzarrak erein daitezke. Hotza etortzerako ederki errotuta izango dira eta lekak ematen lehenak izango dira. Ez nahastu, biak ilgoran erein.
Urte sasoi honetan erraza da orbela eskuratzea.
Inguruan ditugun zuhaitz, zuhaixka, arbola, eta abarrek askatzen dituzten hostoak bildu eta ondo jaso. Baita adarrak, baratzean sortzen diren zuztar, barazki, hondar, hosto eta abarrak ere.
Material hau oso egokia da urte osoan luartokira botako dugun materiala osatzeko.
Luartokirako gaiak berdeak eta nitrogenoz aberatsak izan ohi dira: sukaldeko hondakinak, baratzeko belar eta abar. Hauei orbela bezalako material lehor, harro eta karbonoz aberatsa nahasiz gero, luarra askoz hobeto egingo da.
Material hori soberan badugu, edota luarrik egiten ez badugu, bazter batean usteltzen utzi eta bera izango da ongarri ederra bai baratzean, bai fruitu arboladian, baita lorategian ere.
Etxe barruko zein kanpoko landare honek Madagaskar du jatorri.
Sasoi aktiboan, loraldian barne, argi asko behar du. Atsedenaldian erdi itzalean eduki. Leiho-koska batean biziko da gusturen.
Loretan dagoenean 12 °C-tik behera ez dadila jaitsi. Loralditik kanpo tenperatura freskoagotan ere ondo biziko da.
Ureztatzeko: lurra ondo busti. Zertxobait lehortu arte ez berriro ureztatu. Hostoak zimeltzen hasten badira ura behar du. Hostaila ez lainoztatu.
Uda amaiera da beretzako sasoi berriaren hasiera. Ordurako lurra berritu, ondo ongarritutako lurra jarriz. Hilean behin ureztaketa urari ongarri likidoa gehitu.
Ugaltzeko: udan aldaxkak landatu. Lurrera sartu aurretik ebaki dugun tokiko zauritik darion likido zurixka edo latexa lehortzen utzi.
Kontuz! bere latexa (darion likido zurixka) pozoitsua da; begietara edo zaurietara ez hurbildu.
Azalpen guztiak: Etxeko landareak liburuan
Udaberria loraldiarekin lotzen dugu maiz. Eta arrazoi, neguko loaldia irauli eta loretza ederrak ikusiko ditugu hemendik hilabeteetara. Loraldi horien atarian topatuko ditugu orain sartutako erraboilen loreak.
Aukera izugarria dago: idi-bihotza, hiazintoa, lilipa edo nartzisoa, basa-azafraia, uztargi-belarra, larre-lirioa edo mugetatzea, morikoa (Muscari spp), zitoria, baratxuri apaingarriak, oiloesnea, anemona, kala, ziklamena, fritilaria, urrebotoia, eszila, fresia...
Hauetako genero eta espezie bakoitzean aukera izugarria dago: aldaera, kolore, tamaina eta abar. Aukera hori erabiltzen jakitea da lore baratze eder bat izatearen artea.
Landaketa egiterakoan gogoan izan: urak erraz alde egiten dion lur harroa nahi dute. Erraboilaren tamainaren adina lur geratu behar du bere gainean, erraz ernatu dadin.
Orain landatzea da onena, neguko hotz handienak etortzerako sustraiak garatuta izan ditzaten.
Udazkeneko laboreak (garia, oloa, zekalea, garagarra, espelta...), baba beltz txikia, baba, ilarra, tipulina, tipulatxa, tipula zuria eta gorria, baratxuria, ziazerba, eskarola, perrexila, porrua, errefaua eta kertxuna edo berroa.
Berotegirako: tipulina, errefaua, uraza, eskarola, kukulua, ziazerba, baba, ilarra, perraitza edo apoperrexila eta tipula zuria.
Eskarola, ziazerba, tipulina eta marrubia.
Berotegian: porrua, eskarola, txikoria, uraza, kukulua, borraja eta ziazerba.
Kardu, apio, eskarola, eta zuritu behar direnak estali, lurrez, paperez...
Izotzen aurretik kuiak txorten eta guzti bildu eta belar ondu gainean jaso.
Ongarri berdea erein: oloa, zekalea, zalkea edo txilarra edo txirta...
Belar finak eta usaindunak ugaltzeko zatitu edo aldaxkak egin: porru-tipula, arraixka, oreganoa, erromeroa, salbia, ezkaia, azitraia, izpilikua...
Luarraren garaia da: libre diren sailetan eta zainzuridian, marrubidian eta abar erruz banatu. Luarrik ez bada, edozein ongarri organiko.
Kontuz usteltzen diren fruituekin. Jeneralean, gaitzen bat duten adierazle dira, arbolpetik bildu eta, batez ere, luarraren edo simaurraren pilara ez bota, negua epelean non igaro emango genioke gaitzari eta. Ahal den azkarren suari eman.
Gaitzen emana izan bada, hostoa erortzen hasterako salda bordelesarekin eta behi esnearekin tratatu.
Haziak jaso eta hondarretan geruzatu edo estratifikatu.
Azpitarako inaurkinaren sasoia: garoa, ira, iratzea, iriztorra, inistorra...
Zenbait tokitan orbela ere jasotzen hasi daiteke.
Udazkenean landatuko ditugun zuhaitzentzako zuloak egin.
Hostajea galtzen ez duten zuhaitzak landatu daitezke.
Su-egurretarako pagoa bota, ilgoran. Egur gogorrak ilbeheran.
“Urrian hasitako ilberrian hurritza moztu” dio esaerak.
Belardia sortzeko, edo saretutakoa osatzeko hazia erein. Aurtengo azken aukera izango da. Ahal den azkarren egin, neguko hotzak iristerako belar landaretxoak indartu daitezen.
Neguko loreen erraboilak landatu: idi-bihotza, mugeta, hiazintoa, nartzisoa, irisa, fresia...
Ugaldu nahi ditugun landareen aldaxkak egin eta landatu: arrosa, hortentsia, geranioa, fuksia...
Peoniak ipurditik atera, banatu eta landatu.
Hostoa galtzen duten hesiak kimatu.
Haziak bildu eta lehortu ondoren argirik sartzen ez den ontzi batean jaso, toki hotz batean.
Hostajeari eusten dioten landareak landatu: koniferoak, ezpela, gorostia... Baita igokari guztiak ere.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
