Ilbehera Mar. 17 Api. 1
Ilberri Mar. 5 Mar. 25
0:00 - 17:00 Lorea
17:00 - 24:00 Hostoa
Landaketak egiteko aste egokia da.
Aste osoa ILBEHERA.
Aste osoa ILBERRI.
Landaketak egiteko aste egokia. Zuhaitzak eta zuhaixkak, tipula urte osorako, patata berria eta urte batzuetarako marrubia, orburua eta zainzuria besteak beste landatu.
Baratzean ereiteko: porrua, Daikon arbi zuria, errefautxoa, errukula, uraza, kukulua, zerba, erremolatxa, borraja, leka luzea, ilarra, txitxirioa, patata, tomatea, alberjinia eta piperra. Berotegiaren babespean erein: porrua, tipulina, tipula gorria, zerba, borraja, azenarioa, baba handia, ilarra, kuiatxoa, luzokerra, tomatea, alberjinia eta piperra.
Baratzean landatzeko: porrua, tipulina, tipula zuria eta gorria, uraza, orburua, zerba, erremolatxa, ziazerba, borraja, azenarioa, arbi-apioa, mihilua eta apioa. Berotegian landatzeko: porrua, tipula gorria, uraza, kukulua, zerba, erremolatxa, ziazerba, borraja, tomatea eta piperra.
Aste honetan egiteko lan bitxiak:. Berdetarako baratxuria landatu. Udaberrirako urazak edo letxugak landatzen hasi. Inausketak egin.
Jasotako haziak ereiteko garaia da.
Landatu behar dugun txirpi edo landare jendea mintegitik edo hazitegitik atera eta zeharraldatu edo zuzenean landatu.
Ongarriketa sasoiaren amaiera da: baratzean, lorategian, belazean, frutarboladian...
Hostoa galtzen duten era guztietako landareak landatzeko sasoia da.
Frutarboletan erori gabe eta lurrean geratu diren fruitu ustelak bildu eta erre, bestela gaitzei eusten diete hurrengo udaberria artean.
Berandu mugitzen diren fruitu arboleninausketa egin: sagarrondo, udareondo, gereziondo, gaztainondo…
Fruitu zuhaixken aldaxkak moztu eta landatu.
Inausketa sasoia etorri da: fruta arbolak, basoko eta lorategietako zuhaitzak, hortentsiak, arrosondoak eta abar.
Txertaketak egiteko sasoia ere etorri da, adarreko txertoa egiten da orain. Izerdia berandu mugitzen dutenak txertatuko dira (sagarrondoa, udareondoa…).
Hotzarekin sufritzen duten arbolak eta landareak babestu: garrazkiak edo zitrikoak, ahuakateondoa eta antzekoak oihal gozoz enborra lotuz estali, simaur berri-berria jarri inguruan eta ahula bada txapela jarri estali eta izotzak kentzeko.
Materialetarako eta su egurretarako zuhaitzak bota, azken Ilbehera da hau.
Etxean loreontzi txikia dutelako edota argiaren bila, luze hazten diren landare asko ikusten da. Luze eta mehe, enbor ahul baten muturrean hosto motots bat dutelarik.
Moztu eta berrituko da, luberritu, ongarritu eta moztutakoarekin aldaxkak egin eta ugaldu.
Piper hazien ernetzea errazteko: haziak hozkailuan eduki egun pare batez, gero beste bi egunez kamamila uretan beratu.
Plastikozko poltsa batean edo itxi daitekeen ontzi garden batean papera jarri, gainean haziak eta blai egin. Itxi eta toki beroan eduki, 25 º inguru.
7-21 egunetan ernetuta izango dituzu. Gero bakoitza bere paper zatitxoarekin ontzitxo batean landatu.
Erlazionatutako landarea: Piperra
Belarraren ereintza sasoia neguaren amaieran hasten da eta udarekin bukatu. Bi garai dira nagusiak martxoa-apirila eta iraila. Bero handietatik urrun erein ohi da. Belarra ernatzen denean landaretxo ahula da eta bero handiekin lehortzeko arriskua dago. Beste garai horietan eginda ere ureztaketa garrantzitsua da. Erabileraren araberako hazi nahasketa hautatu beharko da: larretarako edo ontzeko, lorategiko soropil, kirol zelai...
Mugurdiondoa edo masusta gorria zuhaixka bat da. Urteen poderioz enbor nagusiaren inguruan sustraietatik hazten diren zurtoin gazte berriak ematen ditu, aldakaitzak. Ez enborrean bertan hazten diren muskil edo altsumak, enborretik bereiz, zuzenean sustraietatik baizik. Nahi izatera landare osoa ipurditik atera eta banatu daiteke, ondoren zati bakoitza landatuz. Bestela, landare nagusia bere horretan utzi eta aldakaitza non sortzen den, sustraia azaleratu eta enborra aldera doan tokian moztu. Ondoren, sustraia bere aldakaitz kimuarekin atera eta landatu. Aldaxkak ere erabili daitezke, kimu gazteak edo helduak baliatuz.
Aldaxkak erabiliz landare berriak sortzeko garaia da. Irailarekin etorriko da honen sasoi bizkia. Landare bati moztu eta kendutako adar pusketa da aldaxka, eta itsasteko landatuko da. Adar indartsua, landatzeko lur gozoa eta toki egokia aukeratu. Tarte batean sustrairik gabe iraun beharko duenez babesean jarri: ez eguzki, ez haize. Itsasteak bi lan ditu: mozterakoan egindako zauria itxi eta sustraiak sortu. Bietarako hormonak behar ditu. Zelula berriak sortzeko hormona geuk eman diezaiokegu. Etxean erraz egin dezakegu dilistak erabiliz.
Dilisten hormona ura egiteko: eskukada bat ale gau batez litro bete uretan beratu, atera eta ura jaso, urasetutako aleak goata edo paper hezetan jarri, sustraiak agertu eta 2-3 zentimetro luze direnean moztu, dilistak zaperora edo organikora bota, sustraiak motrailuan birrindu eta beratzeko ur hartan sartuta beste gau batez eduki. Horra hormona ura. Aldaxka ureztatzeko urari zorrotada bat hormona ura erantsi. Eskertza laster igarriko diozu, sendo itsatsiko eta pujatuko da.
Ziazerba hostoa barazki finenetakoa da. Erraz hazten da, baina goxoenak udaberrian eta udazkenean izaten dira. Uda bero eta argitsua ez zaio gustatzen.
Ongarri asko eskatzen du, berdin da zer, baina asko. Asko eta zaharra, ondu gabekorik ez eman. Udaberrian lurra epeltzen hasi orduko erein, martxoa-apirilean, udazkenean irailean. Errenkadatan erein, ugari sortzen bada ttikiak kendu eta gordinik jan. Hazten doazen eran gupidarik gabe jan, ez utzi zakartzen.
Hilebeterako jaten hasteko modukoa da. Hostoz hosto bildu, bakoitzari kanpoko aldeko hosto batzuk kenduz. Kontuz moztu, azkazalekin ebaki, sustraiak ez kaltetzeko. Bakantzeko premia badago, tarteka landare osoa kendu. Nahi izatera landare osoa moztu daiteke, lur gainean 4 cm ingurura, eta berritu egingo da. Uzta oparoa baduzu, zakartzen utzi gabe izoztu.
Belardiak soildutako uneak baldin baditu, martxoa da arazo hori konpontzeko garaia. Edo iraila. Zein belardi mota nahi duzunaren arabera, hazi nahasketa aukeratu: loredunak, zanpatzeko, bazkatarako edo larretarako, kirolerako...
Burdinazko eskuarearekin lurrazala aretu. Ondoren hazia zabaldu, nahasketaren arabera 20-40 gr/m2 banatu. Ahalik eta berdinen banatu. Eskuarea pasa berriro haziak zertxobait lurperatzeko. Gainetik luar edo simaur hauts geruza arin bat jarri. Nahi izatera alferra pasa, zanpatzeko eta hazia lurrari itsasteko. Ez da beharrezkoa, ondorengo ureztaketak lan hori egingo du eta.
Belarrak jaiotzen ari direnean sustraiak oso axalean dituzte eta ureztaketa zaindu beharko da. Ura gutxi eta maiz eman, lurrazala lehortu ez dadin. 10-12 cm inguru dituen arte ez moztu, eta orduan aho zorrotza duen makinaren batekin egin. Landaretxoak hala moduz helduta egongo dira lurrari eta makina kamutsen batekin eginez gero landare osoa aterako dugu lurretik. Ebakitakoan zabaltzeko joera indartzen da. Nahi izatera ongarri pixka bat gehiago eman uda aurretik.
Udaberriko laboreak: Baita baba handia, baba beltz txikia, ilar motza eta lekatarakoa, alberjinia, arbi zuria, azenarioa, borraja, apioa, apio-arbia, baratxuria berdetarako, bruselaza, azalorea, erromaneskua, goizeko patata, erremolatxa edo beterraba, errukula, kertxuna edo berroa, getozka, kukulua, kuia, kuiatxoa, pastinaka, perrexila, piper berdea eta gorria, mendaroa, perraitza edo apoperrexila, porrua, sabia, sendapokia, tomatea, terebuza, txikoria, udako brokolia, ziazerba, Zeelanda Berriko ziazerba eta udaberriko uraza.
Berotegirako alberjinia, ardi-mihia, azenarioa, errefaua, leka altua, kuiatxoa, luzokerra, neguko uraza, kukulua, eskarola, piper berdea eta gorria eta tomatea.
Orburua, marrubia, apioa, arabarba, tipulina, tipulatxa, tipula zuria eta gorria, borraja, mihilua, zainzuria, zerba, ziazerba, topinanbua edo frantses patata, udaberriko aza eta porrua. Babesean erramolatxa edo betarraba, borraja, zerba, orburua, tomatea, piper berdea, kukulua, tipulina, tipula zuria eta gorria, udaberriko porrua eta udaberriko uraza.
Usaindunak erein eta banatu eta landatzeko sasoia da.
Sail libreetan errautsa edo karea eman. Udazkenean ereindako ongarri berdea ebaki eta lurrari eman. Zopizartuta garbitutako sailetako belarrak lur ustel pilara eraman, luartzean zabaltzeko.
Loraldi ikusgarriak hasiko dira: muxika, arbendolondoa...
Beharrezkoa bada, lore begiak ireki aurreko tratamenduak egiten hasi: muxika, mahatsondoa, abrikotondoa...
Hostaia galtzen ez duten arbolak jartzen hasi: mizpira japoniarra, ahuakateondoa, zitrikoak, gurbitza, olibondoa, feijoa... Lurra ez bada berotu, gerorako utzi.
Ongarritu. Simaurketa nagusia egiteko azken aukera. Karetzeko sasoia.
Inausteko garai onena. Arbol batetik bestera igarotzerakoan lanabesak (guraizea, zerrotea, labana...) desinfektatu, lixiba 1 + ura 2 proportzioa duen nahasketan bustita. Moztutako adarrak txikitu eta luartokira. Gaitza izan duten arbolak salda bordelesarekin tratatu eta inausitako adarrak zuzenean sutara.
Berandu mugituko diren fruitu arbolak txertatu (sagarrondoa, udareondoa, gereziondoa, mizpira...), txotxeko txertua egiten da orain.
Fruitu zuhaixken aldaxkak landatu: mugurdia, ahabia, arakatza...
Toki hotzetan hostajea galtzen duten landareak. Gainontzekoetan galtzen ez dutenak landatzen hasteko garaia da: koniferoak, artea, gorostia, artelatza...
Toki epeletan hostoari eusten diotenak landatzen hasi: konifero, gorosti, erramu, ezpel...
Giroa epeldu ahala landareak babesetik atera. Inausi eta ongarritu edo luberritu: hortentsi, geranio, fuxia, arrosondo, peonia, igokariak...
Udan loratzeko erraboilak landatu: dalia, gladiolo, lilium, kana, begonia... Udako sasoiko loreak emango dituztenak babesean erein.
Belardia eta soropila karetu. Hauek sortzeko hazia ereiteko urte sasoi onena da. Soropila areatzeko garaia; lur gainean belar artean pilatutako belar kondarrak harrotu eta lur azala ebakiko da, honela belarrak sustrai berriak eman eta indarrean errotuko da. Belardia jantzi egingo da, belarra trinkoagoa, beteagoa etorriko da udaberrian.
Toki gozoenetan soropila mozten hasi beharko da.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
BIZI BARATZEAko edukiak kopiatu, moldatu, zabaldu eta argitaratzeko libre zara, beti ere, gure egiletza direla aitortzen baduzu eta baldintza beretan egiten baduzu.