08:09
17:36
12:03
20:45
Ilgora Aza. 22 Abe. 5
Ilberri Aza. 20 Abe. 5
0:00 - 24:00 Fruitua
Ereintza astea da ilgorako hau: ilar, baba, ongarri berde...
Aste osoa ILGORA
Aste osoa ILBERRI
Ereintza astea da ilgorako hau: ilar, baba, ongarri berde... Lur sail libreetan ongarri berdea ereiteko sasoia amaitzen ari da. Ilarra eta babak ereiteko garai egokia da oso.
Baratzerako ereintza: porrua, tipulina, berdetarako eta burutarako baratxuria, udaberriko aza, uraza, txikoria, kukulua, baba eta ilarra. Berotegirako ereintza: porrua, tipula gorria, berdetarako baratxuria, errefautxoa, errukula, uraza, kukulua, baba, ilarra eta ziazerba.
Berotegian landatzea: tipulina, azalorea, brokolia, uraza, eskarola, kukulua, zerba, ziazerba eta borraja.
Aste honetan egiteko lan aproposak: Berdetarako baratxuria erein. Neguko landaketetarako zuloak prestatu. Negu amaieran loratzeko lore erraboilak landatu. Garoaren eta orbelaren lanak egin.
Beldarrak agertu daitezke (porrua, aza…) Neem eta Bacillus erabili tratatzeko, beti xaboi potasikoarekin lagunduta.
Luar pila zaindu. Lehortzen bada ureztatu.
Ongarriketa sasoi nagusia etorri da. Hemendik eta abenduaren erdia aldera arte simaurtze edo luartze garai aproposa da. Belardiak, sagastiak, mahastiak, soro eta baratzeetako sail libreak orain ongarritu, gero gutxienez hilabete bat geroago behar izanez gero karea eman.
Ongarri berdea erein.
Loreontzoietan ditugun loreak eta landare ahulak babestu. Noiznahi etorriko da gau hotzen bat.
Garrazkiak edo zitrikoak, ahuakateondoa eta abar babestu: enborra bendatu, txapela jarri eta inguruan simaur edo luar berriarekin pilatxoa egin enborra ukitu gabe.
Txertatutako landareetan txertoaren azpitik hazitako altsumak kendu.
Belardia edo soropila sortu edota lehendik dagoena saretuta badago osatzeko orain erein; urteko azken aukera da.
Jaso edo gordetzeko fruituak eta aleak bildu. Eguzkitan ondo lehortu eta azala zailtzen eduki. Ondoren toki fresko, ilun eta aireberritzen den batean jaso.
Garo lanak egiteko sasoia da. Baita orbela bildu eta jasotzekoa ere.
Etxeko landareek sasoi aktiboan tenperatura epelak behar dituzte: egunez 25 °C ingurukoak eta gauez 10 °C ingurukoak. Beren jatorrizko lekuetan landareak tenperatura handiagoetan bizitzera ohituta daude, baina hemen ez ditugu tenperatura horiekin batera izaten diren hango hezetasuna eta argitasuna.
Landare bakoitzaren zikloa ezagutzea oso garrantzitsua da, negua zein tenperaturatan igaro behar duen jakiteko batik bat. Orokorrean lorea eman behar duten landareek tenperatura desberdina izango duten bi sasoi izatea eskatzen dute. Hotzaldi baten ondorego epelaldiak loreak ematea sustatuko du.
- Badira negu partean hotza (10 °C-tik behera) behar duten landareak: klibia, azalea, eta abar.
- Badira neguan bizirik irauteko 13 °C-tik gorako tenperatura behar dutenak: etxeko poza, gardenia, eta abar.
Landareen arerio nagusia tenperaturaren gora-behera azkarra da. Egunetik gauerako tenperatura-aldaketa 8 gradutik gorakoa denean, ondorio latzak jasan ditzakete.
Argi askorik gabe ere bizi ohi bada ere, argitasunak eta zuzeneko eguzkiak mesede egiten diote.
Bero handiegia baino freskura nahiago du, eta gustoena tenperatura epeletan bizi da, 10-16 °C inguruan. Toki beroegietan (22 °C-tik gora) hezetasun handia behar du inguruan, bestela hostoak zimeldu egiten zaizkio.
Sekula ez da gehiegi ureztatu behar. Negu partean lurra ia ez da busti behar, ondo lehortutakoan. Udan astean bitan nahikoa da.
Hostoak tarteka garbitu, ur epela eta belaki gozo batekin.
Noizean behin kimatu, beti hosto baten gainetik. Horrela zabaldu egingo da. Izerdia latex antzekoa du eta toxikoa da. Kimatutakoan izerdi-galera mozteko oihal hezea jarri.
Informazio hori eta gehiago: Etxeko landareak liburuan
Erlazionatutako landarea: Biolin pikondoa
Argazkia: Dani Blanco.
Marrubi saila txukundu eta berritzeko sasoia da. Landare zaharrak aukeratu behar dira: tinko helduta daudenak utzi, erdipurdi helduta, lur gainean dantzan daudenak, gupidarik gabe kendu. Herrestadarren muturretan hazi diren landare berri gazteak ere atera.
Geratzen diren landareen artean lurra ongarritu eta marrubidian geratu diren hutsuneetan landare gazte berriak landatu. Nahi izatera, toki oso hotza bada, lastoa, belarra, garoa, orbela edo antzeko zerbaitekin ia landare osoa estaltzerainoko azpiak egin eta babestu.
Hiru-lau urtetik behin marrubidia tokiz aldatu behar da. Honela marrubi landarearen gaitz eta izurrite bereziak atzeratu egingo dira. Baita marrubiak beraiek ere, alde ederreko indarrarekin etorriko dira.
Erlazionatutako landarea: Marrubia
Neguaren hotzenaren aurretik hostaiari eusten dioten landareak landatzeko sasoi aproposa da. Oraindik lurra hoztu gabe dago eta sustrai berriak eman eta itsasteko denbora izango dute.
Toki hotzean lehenago egin edo martxoaren amaierarako utzi.
Sustraiak baino zulo zabalago eta sakonagoa egin.
Erdian hesola indarrean sartu.
Zauritutako sustraiak guraize zorrotzaz moztu.
Lurra, simaurra eta urarekin egindako ore batean sustraiak busti.
Zuloan lur harro pixka bat edota simaur zaharra jarri, gainean zuhaitza.
Lehen zuen sakonera berean eta txertoa badu bistan utziz jarri.
Lurra bota. Sustrai artera eta sakatu, sustraiak urratu gabe.
Inguruan ura biltzeko sakonera utzi.
Hesolari lasai antzera lotu.
1. Loreontzi handiaxeagoa eta garbia behar da.
2. Ontziaren drainatzeko zuloa harri edo tankerako zerbaitekin babestu, lurrari eutsi, baina urari ihes egiten uzteko moduan.
3. Landarea lehendik dagoen lurrak heze egon behar du. Lehorra badago, sakabanatu eta zainak hautsi dai-tezke. Hatz artean landarearen oina hartu lurraren kontra eta loreontzia irauli. Lurra oso-osorik geldituko da.
4. Loreontzi berrian: lur berriko geruza bat jarri eta landarearen lur zaharrean sustraiak pixka bat astindu eta askatu ondoren, gainean jarri.
5. Lur zaharraren eta loreontzi berriaren arteko tartea lur berriz osatu eta ongi zanpatu. Lurra lehengo maila berean geldituko da. Ondoren ureztatu.
(argazkia: Gabe Popa / CC BY 2.0 Deed)
Eguraldia gogortzen doan neurrian, zuhaitzak udazken-neguko atsedenaldirako prestatzen dira. Eguraldia hoztu, hezetasuna areagotu eta eguna mozteak dira atsedenaldirako deia egiten dutenak.
Zuhaitzak hostoetan zuen energia bildu eta erreserbetan jasoko du; orduan hostoak kolorez aldatuko dira.
Begiak, hurrengo urtean hostoak emango dituzten pinportak edo kimuak, ezkatez jantzi eta babestuko dituzte.
Eta gehienek hostoak botako dituzte. Hosto horiek altxorra dira lurrarentzat; usteldu eta elikatu egingo dute. Guk bildu eta luarra egingo dugu.
Laboreak: olo, gari, zekale, garagar... Baita baba handia, baba beltz txikia, ilarra, baratxuria, ardi-mihia, udaberriko aza, errefaua, perrexila, udaberriko porrua, tipulina eta tipula gorria eta zuria.
Babespean azalorea, errukula, ziazerba, borraja eta neguko uraza eta eskarola.
Eskarola, borraja, ziazerba, udaberriko aza, tipulatxa, tipulina, porrua eta arabarba.
Libre dauden sailetan ongarri berdea erein, laborea eta lekaduna nahasian onena: pagotxa, zalkea, oloa... Batez ere hurrengo urtean janari asko eskatzen duten landareak jarriko ditugun taulenetan.
Ongarri berdea erein beharrean, ongarri ondua eman: simaurra, luarra, zizare-lurra...
Marrubi saila txukundu eta landare gazteekin berritzeko sasoia da.
Orburuak, karduak eta abar lurrez edo lastoz edo belar onduz edo... babestu.
Kuia, babarruna eta artoa haizeberritzen den toki fresko, ilun eta lehorrera jaso.
Uztaren amaiera. Jasotzekoak edo gordetzekoak aukeratu: hur, intxaur, gorde-sagar, mizpira, kiwi... Toki fresko, ilun, lehor eta egurastuan jarri.
Elorri beltzaren basaranak edota gurbitzak ere onenak orain izango dira.
Hazitarako jaso nahi ditugun aleak bereizi. Mamitsuak diren fruituak usteltzen utzi eta gero hazia bereizi. Haziak erreka-hondarretan geruzatuta jarri, eta kanpoan eduki. Fruitu lehorrak erori ordurako geruzatuta jarri.
Arbolak eta zuhaixkak landatu: zitrikoak eta pikondoak, edo ontzian datorren edozein: hurritz, ahabia, mahatsondo, mugurdiondo, andere-mahatsondo... Geroagokoentzako zuloak egin.
Zitrikoak, ahuakateondoa, pikondoa edo hotzak kalte egin diezaiokeen edozein fruitu landare babestu.
Ilgoran, makiletarako hurritza moztu.
Su-egurretarako pagoa ere ilgoran bota.
Hostailak ihartzerainoko eguraldia izan bada, su-egurretarako edo materialetarako beste zuhaitzak bota daitezke.
Hostoa galtzen ez duten zuhaitzak landatu daitezke. Hostajea galtzen dutenak ere hemendik atzera nahi denean, soildu ondoren beti ere.
Gero landatuko ditugunentzako zuloak egin.
Orbeletarako sasoia da.
Hotz handia den tokietan lurpeko erraboilak atera, lehortu eta jaso: daliak, gladioloak...
Lorontzietako landare ahulak babestu. Baita hotzarekin sentiberak diren zuhaitzak eta zuhaixkak ere.
Negu-udaberrian loratuko diren erraboilak landatu: idi-bihotza, mugeta, hiazintoa, lilipa, irisa, fresia, azpelarra...
Zuhaitz, zuhaixka eta hesien landaketa. Hostaiari eusten diotenak, batez ere: gorostia, basaerramua, ezpela, koniferoak, huntza, banbua, kamelia... Baita arrosondoa ere.
Soropilari azken moztualdia eman, goi samarretik. Soropila areatu: belar artean pilatutako kondarrak harrotu eta lurrazala ebaki. Ondoren luar edo simaur ondu pixka bat banatu. Lan honek belarrari errotzen lagunduko dio.
EMAN HARTURAKO:
Zirkuitu ibilbidea 2, Industrialdea 15
20160 Lasarte-Oria. Gipuzkoa. Euskal Herria
bizibaratzea@bizibaratzea.eus
+34 943371545
Bidelagun
cc by-sa
Sareko kide
Ekoedizioaren Institutuko bazkide
