ASTEKO LANAK: 2025eko 37. astea, irailaren 8tik 14ra

Neguaren amaiera pozteko loreen erraboilak erein edo landatu

Aste osoa ILGORA

Aste osoa ILZAHAR

Neguaren amaiera pozteko loreen erraboilak erein edo landatu. Idi bihotzak edo tulipak, hiazintoak edo moredinak, lilipa edo nartzisoak eta abar landatzen hasteko sasoia etorri da.

• Nola zaindu klibia (Clivia miniata)

  
  Nola zaindu klibia (Clivia miniata)

  Etxe kanpoko zein barruko landare hau Hegoafrikatik dator. 

  Argitasuna maite du. Kanpoan beti itzaletan eduki, bestela hostoak erre egingo zaizkio. Barruan leihoaren ondoan jarri, baina sekula ez eguzkitan.

  Ondo loratzeko negu partean hotza sentitu behar du (7-10 °C), eta udan etxe barruko ohiko tenperatura. Kanpoan izotzetatik babestuta egon behar du.

  Hazkunde sasoian hilean bitan ongarritu, ureztaketa urari ongarri likidoa gehituta.

  Ureztatzeko: udaberritik udazkenera bitartean astean behin ondo busti, hostajea eta lurra. Neguan urriago, hamabost egunean behin.

  Ugaltzeko: lepo inguruan sortzen diren altsumak kraskatuz bereizi eta landatu. Landare handiak zatitu. Hazia heldu bezain pronto erein, erraz ernatzen da.

   

  Azalpen guztiak: Etxeko landareak liburuan

  
• Nola zaindu begonia erregina (Begonia rex)

  
  Nola zaindu begonia erregina (Begonia rex)

  Begonia espezie eta barietate ugari dago, denak Australasia aldetik datoz. Etxe barruko landare honek sona handia du lorezaleen artean, izan ere bere hosto handiko multzoa nabarmena da eta kolore nahasketa desberdin askotakoak topa daitezke. Loratzen da, baina lorea ttikia da eta ez du, ezta gutxiagorik ere, hostajeak duen garrantzirik.

  Argitasun handia atsegin du. Beraz, etxeko toki argitsuenean jarri, baina inolaz ere ez eguzkiak joko duen tokian, erre egingo litzateke-eta. Pixkanaka toki ilunxeagoetara ere ohitzen da. Hostoen kokapena orekatzeko, noizbehinka loreontzia biratu.

  Toki bero eta lehorrak ez ditu atsegin. Lurra heze mantentzea garrantzitsua da. Udan lurrazala lehortu ahala ureztatu. Neguan ur gutxi behar du, baldin eta toki bero-beroan ez badago. Inguruko airea ihinztatu, baina hostoak zuzenean sekula ez, gaitzak segituan erasoko lioke-eta.

  Udaberriro lurra berritu, bestela zeharo zarpaildu eta desitxuratzen da-eta.

  Ingurua heze mantentzeko, lurrazalean goroldioa jarri ohi da. Hau ere urtero berritu.
  
  Ugalketa: Hosto zatiekin aldaxka edo eskejeak egin, maiatzean edo ekainean. Uretan edo lurrean jarri, erraz itsasten da.

   

  
• Belarra erein

  
  Belarra erein

  Belarra ereiteko sasoi ezagunena udaberria bada ere, udazkena ere ez da txarra. Iraila-urria, adibidez, sasoi aproposa da, lurra oraindik bero dago eta giro epelak dira. Hazia erein eta jaiotakoan hotz handienak etorri aurretik sustraiak sendotu eta behar bezala errotzeko denbora izango du. Lehen izotzak baino gutxienez 45 egun lehenago erein. 

  
• Pikondoa sortzeko

  
  Pikondoa sortzeko

  Udaren hasieran jaten ditugu uztapikoak eta amaieran pikuak. Piku mota asko dago, kolore, forma, dasta eta abar desberdinetakoak. Zein duzu gustuko? Aukeratu. Piku hori ematen duen arbolatik zeure arbola sortzea oso erraza da.

  Arbola aukeratu eta neguan, hostajea galdu duenean, adarra moztu eta landatu behar da. Adarretik ekarriko dugu arbola. Bi era daude:

  Aldaxka txikia: hartu 20-40 cm luze den adarra, urtekoa edo behean bi urteko zatia duena, behean begi baten azpitik eta goian begi baten gainetik moztua. Azpiko aldean labanarekin azal pixka bat kendu, azkazal baten itxurakoa, errotzen lagunduko dio. Ontzi batean edo zuzenean lurrean sartu, 10-15 cm bistan utziz.

  Aldaxka handia: metro bete luzeko adarra moztu, aitzurrarekin zanga luzea egin eta bertan luzetara sartu, hiru edo lau begirekin muturra bistan utziz.

  Edozein eratara ere, aldaxka hauek lehen urtean maiz ureztatu, erraz errotu  daitezen.

  
• Ira sasoia, iraila

  
  Ira sasoia, iraila

  Iratarako, garotarako garaia da, garoila. Garai batean ukuiluetako eta kortatako azpigai nagusia zen garoa edo ira ebaki eta jasotzeko garaia da.

  Garoak gorritzen hasten direnean ebaki behar da. Lehengo garai haietan garoa oinarrizko lehengaia zenean, herri lurretan zehatz araututa zegoen bere erabilera. Garomena, iradia edo irastortza zaindu behar zenez, ez zen goizegi moztea komeni. Irailaren 8tik atzera baimentzen zen lan honekin hastea toki gehienetan.

  Gaur egun ukuilu bakan batzuetan bakarrik izango du aziendak garoa azpietan. Hala ere, eskuera duenak garoa ebaki eta erabiltzeko arrazoi gehiago ere badago. Garoa gai ona da baratzeetarako ere.

  Lurrari zuzenean edo luar pilari nahastuta, biak harrotu eta ongarrituko ditu.

  Lore baratzean landare multzoen azpiak egiteko ere ona da, bai hezetasunari eusteko, bai landare artean gogoko ez ditugun belarrak jaiotzea eragozteko eta baita ongarri gisa ere.

  
• Barruko landareak birlandatu

  
  Barruko landareak birlandatu

  Barruko landareak, loreontzietan bizi direnak birlandatzeko sasoi egokia da. Loreontzia egokia bada, lurra berritu eta kitto. Bestela ontzi handiago batean luberria prestatu eta bertan landatu, ederrago hazi dadin.

  Behar izanez gero eusteko makila jarri.

  
• Baratxuri eta pipermin intsektizida

  
  Baratxuri eta pipermin intsektizida

  Baratxuria eta pipermina erabiliz intsektuak uxa ditzakegu. Bakoitzetik 50 gr. txiki-txiki egin eta 90º edo gehiagoko alkohol litro batean jarri, ilunpetan 7 egunez. Iragazi eta jaso. Ontzi hermetikoa erabili.

  Zorriak, harrak, euli txuria eta abar uxatzeko 10ml ur litro batean nahasi eta astero ondo busti landarea. Usainak eta minak egingo dute bere lana.

  Erlazionatutako landarea: Baratxuria