Baratzean belar txarrekin egiten den su motel horri "ERRELO" esaten omen die Goierriko Gabiri aldean eta. Zuek hitz hori ezagutzen zenuten? Inon ez dugu topatzen horri buruzko erreferentziarik eta jakin-minez gaude.

Izen ugari du Gabiriko erreloak. Erralo dago jasoa, baina beste mordoxka ere bai: erretura, errelu, errola, errake, errekin, xitxuri-zitxuri, eta bertan izakitutako edo azalatitzurtutako belarrak pilatxoetan bildu eta erretzen dira; belar horieri zizkir, zamar, zopizar edo erretura-gai esaten zaie. Frantsesez “écobuage” eta gazteleraz “hormiguero” esaten zaio. Gaztelerazko hitz horrek nahastuta hiztegiren batean topatuko dezute xitxuri hitza inurritegiari esateko.

Kaixo Jakoba, Lagun batek Max fuerte izeneko tomate haziak eskeini dizkit. Bere esanetan, sulfatatzerik ere behar ez duen tomate mota da. Ezagutzen duzu? Hain gogorra al da?

Entzuna dut bere berri baina ez dut gurean landatuta ezagutzen. Kanpoan duen sona hori hemen bertan ziurtatu beharko litzateke. Ez da gauza bera beste tokiren batean bizitzea edo gure isuri atlantiarrean adina eruri egin eta dagoen hezetasun maila altua dagoen tokian bizitzea. Onena saioa egitea da. Baina badaezpada gorrinik ez sartzeko ohiko neurriak hartuta: tontor edo ildo-bizkar batean landatu, tarte handiak utzi 100 x 75, landatzeko zuloan asuna jarri, eguneko ordu beroenetan inausi, ez ureztatu eta txapela jarri.

Aurreko urteko asun ura daukat eta jakin nahi dot balio dauen aurten erabilteko.

Nik ur hori ureztaketarako erabiliko nuke: landaretxoak baratzean landatutakoan, jarri berria den zuhaitz edo arbola, loreontzietako landareak… Bere berezko erabileretarako hobe duzu aurten minda edo ur berria egin.

Arratsalde on Jakoba. Duela hiru urte marrubi batzuk landatu genituen. Hasiera batean kasu egiten genien baina denbora pasata abandonatu egin ditugu pixka bat: asko zabaldu dira eta belarra ere dexente dute tartean. Pentsatu dugu landareak ateratzea, lurra arrotu (nahiko lohitsua da) eta berriro birlandatu, txukun txukun. Belarren aurkako malla jartzea zer iruditzen? Ez plastiko beltz, itxi hori baizik eta ura pasatzen uzten duen beste hori, belarrak ekiditzeko. Mila esker.

3-4 urtetik behin nahitaez egin beharreko lana da hori. Marrubi landareak sastraka sortzen du eta berritu, gaztetu eta tartea eman behar zaio fruitua taiuz eman dezan. Horretarako sasoi onena udazkenaren amaiera da. Orain ere egin dezakezu baina uztaren hasiera galduko duzu. Nola egin: atera landare guztiak, gazteenak bereizi eta jaso, zaharrak botatzeko, toki berri bat hautatu, ongarri zaharra nahasi lur azalean, 35 x 35 cm tartearekin landatu. Azpiak egiteko sare tankerako hori jarri dezakezu, belarra kenduko diozu baina gero kontuz fruitua bere gainean zintzilikatzen denean eta eguzkiarekin bero-bero dagoenean erre eta usteltzen hasi daiteke; bestetik urteroko ongarriketa egiteko zailtasunak izango dituzu. Ona litzateke marrubidia izango den txokoa lur buztintsutik altxatzea, ertzetan nahi duzun materialarekin koska bat egin eta ongarri onduz bete, altxa eta errazago zainduko duzu. Belarra atzeratzeko marrubien artekoa bete lasto, belar ondu, orbel, soropileko belar moztu berriz edo antzeko materialen batez estali.

Har hauek agertu zaizkigu etxeko konpostean. Zer dira, eta onuragarriak al dira?

Har potolo horiek materia organikoa jaten dute. Horregatik bere bizileku gogokoena luartokia da, etengabeko organikoaren emena dute hor. Gero lurrera joaten direnean, baratzera edo dena delakora, han nahikoa materia organikorik ez bada landareen, batez ere gaztetxoen sustrai samurrak jateari ekingo diote. Beraz luartokian bizi daitezke, baina kontuz gero. Onena luarra erabiltzerakoan bahe batetik pasa, har horiek bertan gera daitezen.

Kaixo! Piñudia izandako lur-sail baten zati batean baratze bat nahi nuke ipini. Saila guztiz garbitua daukat. Hurrengo pausoak ez dittut guztiz garbi. Zer egin beharko nuke lur hori baratze bezela egokitzeko?

Horrelako lurrak berez onak izan ohi dira. Urtetan zainek harrotu eta materia organiko asko jasotzen dutelako. Pinudia izanik lurra azidotuko zuen eta beraz ongarriketa garrantzitsuena, urte batzuetan, kaltzioa ematearena izango da kare forman: lurra harrotuko du, lehortu eta pH-a igoko du. Beste gauza handirik ez. Simaurra eskuera baduzu pixka bat eman, 2 kg/m². Karea eta simaurra ilargi bateko, hilabeteko, tartearekin eman. Garrantzitsuena eguzkiari begira lan egitea da: hegoaldera begirako tokia hautatu eta taulenak iparra-hegoa marrari segika sortu, eta landaketak ere horrela egin. Eta, on egin!

Arratsalde on. Baratzean, nor norekin esaten denean, zenbateko tarteari buruz ari gera? Adibidez, kuiatxoa eta luzokerra ez dira oso lagunak. Baina bien arteko tartea metro bat - metro t'erdikoa bada? Mila esker.

Landarea ikusten duguna baino bost aldiz handiagoa da lurpean. Eraman-ezin horiek sustraietan ematen dira, batik bat. Pentsatu landarea zabaltzen dena  hiru edo lau aldiz eman beharko diogula tartea. Kuiatxoa, adibidez metro eta ardi zabaltzen bada, ba 5-6 metrotara jarri ezin eraman duen hori.

Zeinek botatzen ditu lehenago hosto berriak, haritzak edo lizarrak?

Urtero ez da berdin izaten. Aurten, gure inguruan (Gipuzkoako Beterrin) inolako zalantzarik gabe haritza lehenago jantzi da. Pello Zabala maisuak “Naturaren mintzoa” liburuan esaten du Lizarra lehenago hostotzen bada uda ona izango dela, eta haritza lehenago hostotzen bada uda nahasia datorrela…

Egunon. Hurritza itxiturak egiteko erabiltzeko noiz jasotzea komeni ote da?

Hurritza ilgoran mozten da eta izerdi pixka bat duenean, hurritz adarra malgua izan dadin. Gehienetan azaroan mozten da, zenbaitek baina urrian edota abenduan ere mozten dute.

Eskerrik asko laguntzearren Narzizo pillo bat sartu neban oin bi urte landan eta hasten di baiña loraik eztabe emoten. Zerena izen ahal da? Ondo izen

Lilipa edo nartziso mota asko dago, baina gehienak orain loratzen dira, neguaren amaieran edo udaberriaren hasieran. Loratu ondoren hostoak luzatu egiten ditu eta hilabete pare batez hosto horiek utzi egin behar dira bertan, janaria sortu eta lurpeko erreboila energiaz kargatu dezaten. Hori izango da hurrengo urtean lorea ematea ahalbideratuko duen elikagaia. Agian hosto horiek belarrarekin batera moztu egiten dituzu, eta loratzeko janaririk gabe geratzen da. Lilipa horiek dauden belaze zatia ekaina aldera arte utzi, ederki igarriko diozu hostoak noiz ihartzen hgasten diren, eta orduan moztu behar da sail hori. Hori egitene z duzun artean sekula ez duzu lorerik izango, hostoak bai, baina lorerik ez.

Jakoba, ikus dezakezun moduan sagar ale honek kanpotik barruraino gune marroiak dauzka eta horrelako asko biltzen ditugu azkeneko urteetan, zerk eragiten diela esango zenuke eta nola zaindu sagardia hori gerta ez dadin? Eskerrik asko! Eta urta askotarako!

“Bitter Pit” esaten zaio arazo horri; “Orbain Mikatza” alegia. Kaltzio falta nabarmena da bere iturria. Sagarrak ez du behar adina kaltzio hartzen eta denborarekin orbain horiek azaltzen dira. Gordetzeko edo jasotzeko sagarretan arazo larria da. Kaltzio falta arrazoi ugarik eragin dezake: kaltzio falta lurrean, gehiegizko ongarriketa nitrogenatua, arbola gazteak izatea edota inausketa gogorregiak, besteak beste. Hasi karea ematetik. Kontuz ongarriketa nitrogenatuarekin, simaurra batez ere, edo ongarri kimikoak. Ongarri kimikorik ez erabili inola ere. Eta inausketa tamainan erabili.

Kantina bat daukagu, kostaldean. Inguruan lorategiak eta frutarbolak dauzkagu. Egunero kafe-hondar pila bat sortzen dugu eta hori gero ertz batean pilatzen joan gara, beste ezelako lanik edo gehigarririk gabe. Zer egin genezake horrekin guztiarekin? Irakurri dizugu hondakin oso azidoa dela, eta onena luar pilan nahastea dela. Nola egingo zenuke zuk, jakinda egunero hainbat kilo kafe (ehotuta eta bustita) pilatzen dugula? Zerekin nahastu? Zenbat denboraz utzi ontzen? Gomendiorik hori gero lorategietan berrerabilgarri izan dadin? Milesker!

Kafe ehotu hezea oso material ona da luarra egiteko. Luarari azidotasuna eransten dio, baina baita, besteak beste, nitrogenoa, magnesioa eta potasioa ere. Luar horrek lurraren hezetasunari eutsiko dio eta kafeinarekin bareak eta barraskiloak uxatuko ditu.

Luarra egiterakoan material hezea edo berdea eta material lehorra edo marroia nahasten dira, 1:4 proportzioan. Belar moztua, janari hondakinak eta abar bezala kafe hondarra material berdea da, beraz proportzioan lau aldiz gehiago beharko duzu material lehorra: hostoak, orbela, lastoa, belar ondua, garoa, zerrautsa, adar txikituak, egunkari papera… Maiz nahastu eta irauli, 8 egunetik behin, pila berotu eta ondo irakin dezan. Zenbat denbora behar duen hori ezin esan daiteke. Tokiaren arabera, klima, zenbat bustitzen den, eta abarrek aginduko dute, baina textura ikusita jabetuko zarete egina dagoen, eta lurrari nahasteko moduan dagoen. Uda partean lurrari nahastu behar izanez gero, ortuan edo lorategian adibidez, ondo egina behar du. Udazkenean gehitzez gero erabat egin gabekoa ere zabaldu daiteke.

Atsalde on Jakoba,

Baratzea landatzeko edo egiteko asmotan nabil haurten.Goldatu det lurra eta orain ardi zimaurra bota det.

Erronka eta lasaigarri bezala hartu det.

Orain , naiz eta kale umea izan gurasoak baserritarrak izan ziren eta oriandik badut , gogoa eta ideiak.

Galdera: ba al dezu egutegi edo zer landatu sasoiaren araberako zerbait?

Agurra.

Bi aukera eskaintzen dizkizut. Bata Ilargiaren Egutegia. Horman zintzilikatzeko egutegiaren formatua du, non hilabetez hilabete era oso labur batean adierazten du zein lan egin. Osatuxeagoa da ILARGIA ETA LANDAREAK 2024 agenda. Bertan hilabetez hilabeteko lanak zabalxeago azaltzen dira lau alorretan: baratzea, lorategia, fruitu arbolak eta basoa. Era berean agenda bat da egiten diren lanak ondo dokumentatzeko, etorkizunean ikasteko aukera ematen duena. Era berean astero sasoiko lantxo bat labur-labur azaltzen da. Atzeko aldean oinarrizko lanak ere azaltzen dira: baratze bat sortzeko 8 urrats, ongarriak, tratamendu naturalak, landare laguntzaileak, polinizatzaileak erakartzeko landareak, txandakatzea, landareetan nor norekin ondo edo gaizki eramaten dira, barazki bakoitza noiz -erein-landatu-uzta jaso laburpena eta abar. Nik uste dut tresna egokiena agenda hau dela. Urtez urte bertan jasotakoak zeure baratzeko entziklopedia zehatza egiten lagunduko dizu. 2018 urteaz geroztik urtero-urtero argitaratzen dugu baratzezainen lagungarri. Liburudendatan eskuratu dezakezu eta baita hemen ere: https://azoka.argia.eus/produktua/ilargia-eta-landareak-agenda-2024/

Bestetik gomendio osagarri gisa www.bizibaratzea.eus webgunea hor duzu informazio mordoarekin; bertatik astelehenero goizeko 08:00etan buletin bat igortzen dugu non aste horretan egiteko lanak gogora arazten ditugu, astero idazten dudan landareak eta pertsonen eta kulturen arteko eman-hartuei buruzko artikulua, aste horretan Euskal Herria osoan dauden ekitaldi, ikastaro, hitzaldi, aurkezpen, azoka, dastaketa eta abar jasotzen dituen agenda zabala, niri egiten dizkidaten galderak jasotzen diren eta bertatik galderak zuzenean egiteko aukera ematen duen eta hainbat gauza gehiago dituen. Atrebentziarekin neuk zuzenean harpidetu zaitut, gustuko ez baduzu harpidetza eten eta kitto. Bestetik, Telegram sarean ere kanal bereizi bat dugu; bertan egunero minutu erdi batean irakurtzeko moduko sasoiko lan bat agertzen da, argazki eder batez lagunduta. Amaitzeko Euskal Herrian egiteko baratzegintzari buruzko entziklopedia den BIZI BARATZEA liburu mardula ere hor duzu, dagoenerako 8. argitaraldian.

Animo eta eutsi lurrari! Eta edozer zalantza baduzu badakizu, hemen gaude Bizi Baratzeako kideok.

Kaixo,
Interesa daukagu txikientzako habietan eta intsektuentzako gordelekuetan.
Pare bat arte handi dauzkagu baratzean eta jakin badakit txori bakoitzari gordeleku jakin bat gustatzen zaiola. Beraz, ze gordeleku mota jarriko zenuke eta zein txorirentzat? Zarauzko Elkano auzoan kokatzen gara.
Bestetik, intsektuek dagokionez, nola eraikitzen dira gordelekuak eta zein intsektu erakartzeko?
Baratzetik bizi gara eta fauna auxiliarrai buelta bat eman nahi diogu poliki-poliki.
Eskerrik asko!!

Hegazti bakoitzak, ondo diozun bezela beren gordeleku edo habia motak sortu eta diseinatzen ditu naturan, bere helburu zehatzak betetzeko asmoarekin. Gurean kabikutxak erabili ohi dira, hegazti habigileei laguntzeko asmoz, eta gure inguruneko bioaniztasuna indartzeko helburuarekin. Kabikutxak erabiltzen ohituenak edo gehienetan horiek okupatzen dituztenak kaskabeltza eta amilots urdina, nahiz eta tarteka beste hegazti batzuek ere okupa ditzaketen kabikutxa horiek, eta hauek Diputazioak dohainik ematen ditu hegazti habigileen biziraupena bermatzeko asmoz edo (https://egoitza.gipuzkoa.eus/eu/tramiteen-zerrenda/-/tramiteak/xehetasuna/2249).

Mota askotako kabiak daude merkatuan edo norberak egin ditzake etxean interesen eta trebeziaren arabera. Adibidez, kantu ederra duen txepetxak goroldioz eratutako pelota itxi formakoak egiten ditu, babesa eta epeltasuna eskaintzeko. Zuhaitzetan gora eta behera ibili ohi den garrapoak habiaren sarrerari zuloa lokatzez estali ohi dio, beren mesederako.

Nire iritziz gaueko harrapariak: mozolo, hontza, urubi eta abar interes berezikoak dira gure nekazaritza paisaietan. Baita saguzarrak ere.

Etxean egiteko asmoa edo ilusioa izanez gero, badaude egitasmo ezberdin eta interesgarriak! https://www.txoriak.com/eu/

Intsekuei dagokionean, aspaldi dakigu intsektuek sekulako garrantzia dutela bioaniztasunaren zaintzan eta gurera ekarrita, zehatzago baratzegintzan. Landareen ugalketarako ezinbesteko dira (polinizazioa adibidez...), izurriteen kontrolerako lan handia egiten dute (amona mantangorriak eta zorrien izurriteak adibidez...) eta hegaztien elikadura katerako ezinbesteko dira. Geroz eta zabalduago dago fauna laguntzailearekin lotuta hainbat gordeleku itxurako edo "intsektuen hotel" izaerako elementu baratzegintzan eta jardinetan txertatzearen ideia, hauek erakarri eta bizitoki bezela funtziona dezaten.

Gabezia nagusia izan ohi da ez dela erreza izaten asmatzea zein gordeleku motak zein intsektu mota erakartzen duen asmatzea eta horrela diseinatzea, eta horregatik "intsektuen hotela" bezelako egiturak dira erabilienak, askorentzako babesleku egiteko gaitasuna dutelako. Izan ere, banbu kainabera hustuek polinitzaileei babesa eskaintzen diete (erle bakartiak, erlazterrak...),  pilaturiko zurezko zatitxoak marigorringo edo amona mantangorrientzat aproposak dira, lastoa edo zur zulatua krisopteroentzat egokia da (zorri edo izurrite ezberdinetaz elikatzen direnak...) eta abar.

Aukera ezberdin asko dago, sinpleenetik konplexuenetara, agian interesgarrienak hauek dira, baita osatuenak ere: https://www.youtube.com/watch?v=83pRMPuX-sI

Kaixo Jakoba;
Markinako azokan ahabi landarea eskuratu dut. Non landatzea komeniko litzateke? Herrialde hotzetako landarea da ezta?
Zalantza dator basalandarea izanik baso eta zuhaitz artean edo  egotea komeniko litzaioken, hau da, erdi eguzki erdi gerizpetan... Ala eguzkiak joko dion leku argitsu baten? Iparrera begira ala ekialde epelean?
Zainketa bereziren bat beharko luke?
Mila esker

Baso argietako landarea da ahabia, beraz eguzki galdatan ez, ezta itzal-itzaletan ere. Onena goizeko eguzki epela hartu baina arratsaldeko eguzki gogorretik babestuta. Ekialdera begira ondo, baina eguerditik atzera itzala duelarik.
Gogoan izan, lur azidoa atsegin du eta beraz karerik ez eman, satsa edo luarra bai.

Kaixo, Jakoba.
Barkatu horrela harrapatzea, baina zalantza bat galdetu nahi nizun (nahi baduzu, erantzun).
Hortentsia batzuk kimatu eta, betatik lortutako adarrak landatuta, landare berriak lortu nahiko nituzke.
Galdera honakoa da: momentu honetan egokia litzateke inausketa+landaketa hori egitea?
Orain ilgoran gaude, eta suposatzen da ez dela inausi behar, baina landatu bai. Ezta? Ikusten duzun moduan, ez naiz enteratzen.

Mila-mila esker!

Hortentsiak kimatzeko sasoia eta aldaxkak landatzekoa bera da, ilbehera. Ilgoran batez ere erein egiten da. Giroa ikusita onena duzu datorren ilbeherari itxaron eta orduan egin bi lanak, hau da, martxoaren 18tik 31 ra bitartean.

Egun on Jakoba.

Aguakatea ipintekotan gagoaz Arratian.
Zer eritzi dozu honen inguruen?
Merezi dau?
Probatuko dogu?

Mila esker

Arratian batean edo bestean non landatzen den alde ederra izango duela iruditzen zait. Ahuakateondoak oraingoz, ondo bizi dira itsas aldameneko lur epeletan. Hotz handia muga da ahuakateondoarentzako. Ez dakit zuek ikusi. Inguruan besteren baten erreferentziarik ba al duzute? Bestela landatu eta 2-3 urtetan ederki igarriko diozuen bere garapenari. Hori bai, hotzetik babestu: enborra eta adar nagusiak bendatu, txapela jarri gainean izotzak kentzeko, sats egin berri beroa jarri azpien zainak eta ingurunea berotzeko… Eta orduan hitz egingo dugu.

Kaixo. Tipula gorria aldatzeko egun aproposenak zein diren jakin nahiko nuke. Aldez aurretik eskerrikasko

Landaketa ilbeheran egitea komeni da eta ahal izanez gero sustrai egunean. Ilbeheran gaude apirilaren 1 goizeko 10:51 arte. Eta sustrai egunak 24 10:00etatik atzera, 25 12:00etatik atzera, 26 eta 27 izango dira. Hurrengo urterako gogoan izan jasotzeko tipula bada aurreko ilbeheran landatzea hobe dela.

Iepa sagarrondoak noiz kimatu behar dira?

Izerdia mugitzen hasten denean kimatzea da egokiena. Datozen bi aste hauetako ilbehera oso ona izango da.

Martxoaren 22an bi haritz arbola lortuko ditut, 50cm ingurukoak. Baserrian landatuko ditut. Zer egin beharko nuke landatu aurretik? Eta ondoren?

Lehenik lurra prestatu behar da, 40 x 40 zentimetroko zuloa egin eta sakonean sustraiek behar dutena. Garrantzitsuena da haritz landarean lehen zuen tamaina berean lurperatuta geratu behar dela. Ez sakonago ez harroago. Sustraien azpian ongarri zahar eskukada pare bat emanez gero hobe. Haizetokia delako edo euskarririk behar badu, makila edo, lurra eman aurretik jarri eta sartu bere aldamenean. Ondoren sustrai tartera lurra bota eta tarteak ondo-ondo bete. Gero goraino lurrez osatu eta zanpatu. Lehen uda lehorra badoa agian ureztatzea komeniko da. Zeuk ikusi non, zeion orientaziotan eta abar bizi direnaren arabera.

Kaixo, hildako karea bota berri dut baratzean izan ere oso buztintsua da. Orain behi ximaurra eskeini didate, baina ez dakit ea bi gauzak batera bota daitezkeen edo nola egin dezakedan. Mila esker

Bi ongarriketa horien artean ilargialdi bat, hilabete bat, uztea komeni da. Beraz karea eman zenuenetik simaurrarenera tarte hori utzi. Behi simaurra berria bada kontuz zein lurretan emango duzun, landare guztiei ez zaie komeni eta… Hala bada utzi lasai alde batera eta hurrengo udazkenean ederra egongo da lurrari emateko.

Gabon Jakoba. Zeanuriko eskolako jolastokian bi edo hiru fruta arbola ipini nahi dira haur txikienak ibiliko diren eremuan. Egia da berandutxo dela, negu neguan egin beharreko lana baita baina orain arte ezta posible izan eraberritze prozesuan egon baita eraikina eta ingurua. Beranduagorako utzi gabe, ilbehera datorrela aprobetxatuz landaketa egin nahi da beraz. Arbolak landatu nahiko litezkeen belarguneetako lurra berria dela esan daiteke baina sakonera gutxikoa. Leku eguzkitsua da oso (ekialde-hegoalde), beraz gerizpea ematea ere ondo legoke. Zein fruta arbola landatzea gomendatzen duzu? Eskerrik asko.

Uste dut egokienak direla urtean zehar aldaketak erakusten dituzten fruta arbolak: loraldia, fruitua, hostoak kolorea aldatzea, hostorik gabe izatea, hostoberritzea… Era berean mantentze lanik emango ez duena, hau da ez inausi, ez tratamendutik… Inor inausteko asmotan hurbiltzen bada ez utzi inolaz ere; batez ere zaurietatik alferrik galtzen direlako arbolak, eta arriskurik ez dugu nahi. Horretarako hona proposamenak, aukeratzea zuen esku: gereziondoa bat eta bestea hiru hauen artean: hurritza, madariondoa eta sagarrondoa.

Iaz makats bat landatu nuen ta puntak baltzitu egiten ziran. Aurten osoak hasi direnean pikadurak bezala daukate. Zer egin Al dut?

Nire iritziz bi gaitz hauetako bat da: lehena pikardatua edo moteado eta bigarrena gorrina. Biak lehenik lorea eta ondoren hostoak ireki behar dituen begia zabaltzen denean erasotzen dute. Pikardatuak gero orban beltzak ematen ditu, gorrinak gorriak eta ondoren ihar kolorekoak. Biak ala biak antzeko tratamendua dute: kobrea. Kobrea forma kimiko ugaritan topa dezakegu: salda bordelesa, kobre oxidoa, kobre oxikloruroa, sulfato kuprokaltzikoa… Eskuera duzun edozein erabili, ahalik eta azkarren 3 tratamendu eman astebeteko tartearekin.

20 urteko intxaurrondo batzuk ditut batere ematen ez dutenak eta txertatu nahiko nituzke. Lara motako beste batzuk, ordea, oso ongi ematen dutenez horiekin txertatuko nituzke. Nola txertatu intxaurrondo horiek? Bi aldiz saiatu naiz, baina ez didate hartzen.

Intxaurrondoaren enborra edo adar handienak beren oinean ebaki beharko dira. Bi aukera ikusten ditut; bata, zuzenean ebaki handi horietan txertaketa egitea, eraztun edo koroa txertoa. Bestea, ebaki horietan adar berriak sor eta hazi daitezela utzi beste urte bat eta adar haiek txertatu, bai zotzeko edo begiko txertoa eginez.

Datorren asteburuan, martxoak 16 edo 17, bost kiwi landatzeko asmoa daukagu Larrabetzun, errekatxo batetik hurbil eta lurra umela eta buztintsuan. Ar bat eta lau eme ipintzeko asmoa dugu, distantziekin dugu zalantza, emeen artean metro eta erdi eta arra erdigunean? eta larunbata, martxoak 16, egun egokia da? kontuan hartu beharko beste aholkurik? Mila mila esker!

Kiwiak lur buztintsuan bizi daiteke baina lurra istildu edo itotzen bada kontuz. Hala bada, tontorrak egin, 40-50 zentimetro garai direnak eta han landatu. Ongarriketa ere zaindu, asko behar du: 5-6 kg/m². Landareen arteko tarteari buruz 1,5 metrokoa oso eskasa da. 3-4 metro behintzat bai behar dute. Eta arra non jarri erabakitzerakoan kontutan izan polinizazioa oso garrantzitsua dela fruituaren tamaina eta kalitateari begira. Ondo ikusi udaberriko haize nagusiak nondik jotzen duen eta arra alde hartatik jarri haizeak berak poliniza dezan. Bestetik, hasiera hasieratik landareei eutsiko dien egitura sendo-sendoa jarri; erdipurdikoa jarriz gero laster damutuko zara. Landaketaren egunari buruz, 16 ilgora da eta berez landaketa lanak egiteko ilbehera egokiagoa da. Asteburu horretan 17 arratsaldea edo 18tik 31ra arteko ilbehera litzateke onena, eta onetan onenak 24, 25 arratsaldea eta 26 eta 27.